Rzym 1958-1964, okres studiów specjalistycznych

Wiosną 1958 roku kardynał Stefan Wyszyński skierował ks. Józefa Glempa do Rzymu na dalsze studia specjalistyczne w zakresie prawa kanonicznego i świeckiego na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim, które odbył w latach 1958-1964. Plan studiów zagranicznych zarysował się już wcześniej, ale wyjazd ten, jak i kapłanów z innych diecezji, stał się możliwy faktycznie dopiero po kolejnym okresowym złagodzeniu kursu władz państwa wobec Kościoła.

     20 czerwca 1960 roku ks. Józef Glemp uzyskał licencjat obojga praw, a następnie – 23 czerwca 1964 roku stopień naukowy doktora obojga praw (utriusque iuris) na podstawie egzaminu i przedstawionego studiumDe evolutione conceptus fictionis iuris, które zostało ocenione bardzo pozytywnie przez promotora i recenzenta oraz komisję egzaminacyjną. Studia rzymskie i uzyskanie doktoratu obojga praw, dały ks. Józefowi Glempowi z jednej strony bardzo szerokie i kompetentne przygotowanie teoretyczne z zakresu prawa kanonicznego i rzymskiego, z drugiej zaś strony przygotowały do zadań praktycznych, przydatnych w sądownictwie kościelnym.

    W latach pobytu w Rzymie ukończył także roczny kurs specjalistyczny stylistyki łacińskiej na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (1963) oraz Studium Administracji Kościelnej przy ówczesnej Kongregacji Soboru (1962). Szczególnie wiele zyskał jako prawnik i kanonista dzięki trzyletniemu Studium Rotalnemu, które ukończył uzyskując prestiżowy tytuł adwokata Roty Rzymskiej. W tym okresie zaliczył również liczne kursy językowe (włoskie, niemieckie i francuskie, m.in. w Instytucie Katolickim Alliance Française w Paryżu), które pozwalały nie tylko na doskonalenie ich znajomości, ale też praktyczne głębsze poznanie tradycji kulturowych i społecznych odwiedzanych krajów. Niezwykle cennym osobistym doświadczeniem była ponadto możliwość poznawania współczesnych spraw świata i Kościoła, widzianych z perspektywy Stolicy Apostolskiej. Studiując i mieszkając w Rzymie był ks. Józef Glemp świadkiem zapoczątkowanych przemian w Kościele za pontyfikatu Jana XXIII oraz ich kontynuacji za czasów Pawła VI, a zwłaszcza powstania i przebiegu Soboru Watykańskiego II, a następnie rodzących się i zróżnicowanych w odbiorze idei posoborowej odnowy.

W trakcie spaceru po Rzymie, fot. z lat 60

Osobisty dar intuicyjnego ujmowania wartości i zdolności dostrzegania tego, co istotnie ważne – czy to w życiu ludzkim, czy w sprawach i problemach życia kościelnego oraz społecznego, był ks. Józefowi Glempowi szczególnie pomocny w rzymskich studiach prawniczych oraz zainteresowaniach historycznych i badaniach archiwalnych. Dzięki temu darowi nie stał się tylko jurystą, który widzi paragrafy i kanony, a nie zauważa żywych ludzi oraz ich spraw i problemów, często bardzo trudnych i skomplikowanych, odwzorowujących różne konkretne dramaty i niezwykłe doświadczenia osobowe. Predyspozycje humanistyczne można także dostrzec w jego wcześniejszych zainteresowaniach historyczno-literackich. Te ostatnie ujawniły się przede wszystkim w wieku młodzieńczym w postaci wierszy oraz prozy, pisanych zwłaszcza w czasie wojny oraz nauki w szkole średniej, a później zostały, niestety, zaniechane.

      Pobyt w Wiecznym Mieście ukazał, że ks. Józef Glemp, mając wyraźne zainteresowania naukowe oraz regularnie studiując, był także ciekawy świata i ludzi, czego dowodem mogą być w pewnym sensie dość liczne wakacyjne podróże naukowe, jak i te o charakterze turystycznym i poznawczo-krajoznawczym. Było to umiejętne wykorzystanie, często razem z kolegami, pewnego czasu swobody studenckiej i zarazem nowych możliwości organizacyjnych, jakie pojawiły się w związku z pobytem poza granicami kraju. W tym okresie poznał i zwiedził prawie wszystkie kraje Europy Zachodniej oraz Stany Zjednoczone Ameryki, odbył również pielgrzymkę do Ziemi Świętej.

(na podstawie artykułu ks. A. Dziuby, Dwadzieścia lat prymasostwa kardynała Józefa Glempa)